Korona virüsünün etkileri ile alakalı günlük gözlem paylaşma ve bilgisel yapmaya çalışacağız. Birinci konumuz küresel ekonomideki genel gözlemlerimiz olacak.
Dünya, asırda bir tanıklık ettiği küresel salgınlardan bir yenisine tanıklık ediyor. Ülkemizde, bu zorlu sürecin içinden gerekli tedbirlerle en az hasarla çıkma çabasında. Eğitimden ekonomiye, sosyal hayattan çalışma düzenlerine kadar birçok alanda belli başlı uygulamalar yürürlüğe girdi.
Dünyanın gözü vaka sayılarındaki artış ve ölüm istatistiklerindeyken çökmez denilen borsaların düşüşleri, sarsılmaz denen ekonomilerin nasıl yalpaladığı da tarihe not olarak düşüldü. OPEC ülkelerinin petrol fiyatları hususundaki ısrarı ile başlayan bir serüven söz konusu. Bu serüvenin kronolojik sırasından ziyade olan bitenden sonra ekonomik sistemlerin nasıl sarsıldığını gözler önüne sermek gerekiyor. ABD borsaları tarihinde ender görülen önlemler aldı. Kaldı ki para basmak da bu kez çözüm olmadı. Ha keza mühendislik devi Almanya için de benzer durumlar söz konusu. Virüsten önce de ekonomik durumu kötü olan bunun yanında virüsün de ana üssü olan İtalya’nın durumu da bir muamma. Bütün bunlara ek olarak Çin ile ticaret yapan birçok devletin de gelirlerinde azalmalar olduğu ve olacağı aşikâr. Turizm gelirlerinde de bu yıl bir düşüş olması beklenenler arasında.
Devletlerden ziyade liberal ekonominin göz bebeği şirketler de virüsten epey etkilenmiş durumda. Ucuz iş günü sebebiyle fabrika lokasyonu tercihlerini Çin’den yana kullanan firmaların üretimi de sekteye uğradı. Bu durumda liberal ekonomi sınıfta kaldı demek için çok erken olur ama sistemin sallandığı su götürmez bir gerçek. Tabi ki küresel yorumlardan sonra ulusal bir yorum yapmak gerekiyor. Virüsle destek için yüz milyar liralık bir destek paketi açıklandı. İktidar, salgının başlandığı günden itibaren gerekli önlemler alındı ve virüsün bizi bulması epey zaman aldı. Bu süre içinde gerekli gözlemler yapıldı, olası senaryolara hazırlıklar yapıldı.
Küresel örneklerini sunduğumuz ekonomik tablolara BİST sayesinde ne yazık ki biz de tanıklık ettik. Doların yukarı doğru hareketi de ek olarak verilecek örnek. Şimdilik buraya bir nokta koyup yorumu size bırakmak isterim. Virüsün vaka sayılarının gölgesinde kalmış petrol fiyatları ile başlayan bir kısa süreli kriz söz konusu. Örneklerin ışığında ülkemizin ekonomisine olacak etkileri bir sonraki yazıda ele alacağız fakat o sürede yorumu ve tahmini size bırakalım.
Saygılarımla…
Ankara Üniversitesi- Politika ve Ekonomi Bölümü
Ayberk Akın