Özel gereksinimli bireyler için öneriler
Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Tıkıroğlu, salgın nedeniyle özel gereksinimli çocukların sürece uyum sağlamalarını kolaylaştıracak birtakım önerileri dile getirdi
Pamukkale Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Çiğdem Tıkıroğlu, özel
gereksinimli çocukların ailelerine yönelik önemli açıklamalarda bulundu. Salgın
nedeniyle günlük yaşamda büyük değişikliklerin meydana geldiğini ve bu
değişikliklere uyum sağlamada yetişkinlerin bile oldukça zorlandığını ifade eden
Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Tıkıroğlu, bu durumu özel gereksinimli çocukların ise anlamalarının
çok daha zor olduğunu söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Tıkıroğlu yaptığı açıklamada:
“Örneğin, daha bundan birkaç hafta önce çocuğumuzdan sabah kalkıp, kahvaltısını
yapma, servise binme, okula gitme, okuldaki ders ya da etkinliklere katılmak
gibi günlük rutinleri yerine getirmesini bekliyorduk. Salgınla başlayan yeni
durumda ise beklentilerimiz onun daha çok evde vakit geçirmesi, evde ders
çalışması, evde oyun oynaması, hareket ihtiyacını evde karşılaması şeklinde
değişti, yani her zaman yaptıklarından daha farklı şeyler olmaya başladı. Bu
tür ani değişiklikler özellikle otizmli çocuklarda yoğun kaygı ve kimi zaman
öfke nöbetleri gibi davranış problemlerine yol açabiliyor. Çocuğumuzun bu gibi
değişikliklere uyum sağlamasını kolaylaştırmak için onun anlayabileceği bir dil
kullanarak açıklamalar yapabiliriz. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarımıza
sosyal öyküler anlatabiliriz. Örneğin; bazen mikroplar bizi hastalandırır,
mikroplara karşı korunmak için evde kalmam gerekir, okulumdaki görevliler
okuluma gidebilmem için mikropları temizlerler gibi basit ve anlaşılır bir
dille çocuğumuza özel bir öykü hazırlayabiliriz” şeklinde ifadeler kullandı.
“Günlük
Etkinlik Çizelgesi Oluşturulmalı”Bir diğer konunun ise özel
gereksinimi olan çocuğun gününün planlanmasıyla ilgili olduğuna dikkati çeken
Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Tıkıroğlu: “Uyanma, kahvaltı yapma, oyun oynama, ders
çalışma, televizyon izleme gibi günlük rutinlere bir plan dâhilinde uyulması
gerekiyor. Çünkü özel gereksinimli çocuklarımız, anlaşılabilir ve tahmin
edilebilir bir çevrede yaşadıklarında kendilerini daha rahat hissediyor. Bu
rutinlerin her gün benzer saatlerde yapılması, çocuğumuzun rutinlerin değişmesi
yüzünden oluşabilecek davranış problemlerini de önler. Bunun için, ailenin
günlük düzenine uygun bir etkinlik çizelgesi oluşturulabilir. Bu çizelge, çocuk
okuyabiliyorsa yazıyla, okuyamıyorsa etkinliklerin resim ya da fotoğraflarıyla yapılabilir.
Çocuk çizelgesindeki etkinlikleri yaptığında çizelgeyi işaretlemesi sağlanarak
ona küçük ödüller verilebilir. Çocuk bu çizelgeye uymayı öğrendikçe, kullanılan
ödüllendirme azaltılabilir” dedi.“Öğretmen
ile İletişimde Olunmalı” Çocuğun öğretmeniyle
iletişim halinde olmasının büyük önem taşıdığının altını çizen Dr. Öğr. Üyesi
Çiğdem Tıkıroğlu bu konuyla ilgili şu bilgileri verdi: “Bildiğiniz gibi özel gereksinimli çocukların
dönem içerisinde öğrenmesi gereken beceriler ‘Bireyselleştirilmiş Eğitim
Programı’nda yer alıyor. Aile bu süreçte, çocuğun öğretmeni ile diyaloğa
girerek, bu becerilerin neler olduğu ve bu becerilerin evde kazanımı için neler
yapabileceği konusunda öğretmenden destek alabilir. Araştırmalar anne-babaların,
destek aldıklarında, pek çok beceriyi evde öğretebileceklerini gösteriyor. Evde
kalmanın özellikle ev içi beceriler dediğimiz günlük yaşam becerilerini kazandırmak
için ki bunlar: elleri yıkama, tuvalet becerisi, boş zaman değerlendirme,
örneğin egzersiz yapma, giyinme, sofra hazırlama ve sofrayı toplama gibi
beceriler olabilir, çok önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Ev içi
becerileri yapıldığı ortamda yani evde öğrenmenin, çocuğun günlük yaşamını
kolaylaştıracağını rahatlıkla söyleyebiliriz”.Bu dönemde EBA TV’de özel
gereksinimli çocuklara ve ailelerine yönelik içeriklerin de yer almaya
başladığını vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Tıkıroğlu: Ailelerin, EBA TV’nin
web sayfasından da kavram öğretimi gibi bazı içeriklere kolaylıkla erişebileceğini
de hatırlattı.